Wie zwijgt stemt toe

Deze week stuitte ik op een artikel van hoogleraar Roos Vonk dat gepubliceerd is in de Volkskrant met als titel ‘Wie getuige is van onrecht en niets doet, maakt zich medeplichtig aan dat onrecht’.

Vonk noemt in het stuk het zogenoemde omstandereffect: als veel mensen getuige zijn van een noodgeval en niemand ingrijpt, krijgen allen de indruk dat het wel meevalt; anders had iemand al wel iets gedaan. Er wordt een parallel getrokken tussen dit effect en onze veehouderij, waarin de afgelopen jaren het ene na de andere gruwel praktijken boven water komen.

De vertaalslag naar de paardensport is hiermee snel gemaakt. Op alle fronten wordt er hard gewerkt aan het verbeteren van het paarden welzijn. De term Happy Atlete vliegt ons om de oren, de KNHS geeft het boek Paard en Welzijn uit, en de FEI heeft als belangrijke kernwaarde Respect for the horse, waarbij wordt beschreven dat ‘The welfare of the horse is at the heart of all our activities’, dit heeft zich geuit in een Code of Conduct for the welfare of the horse.

Maar ook in de paardensport is nog niet alles rozengeur en maneschijn en zijn er particulieren of bedrijven waar dieren worden behandeld als dingen, als gebruiksvoorwerp om te presteren of voor commerciële belangen. Neutraliteit is onmogelijk volgens Vonk: ‘’erover zwijgen, er niet tegenin gaan, betekent het gedogen en in stand houden en elkaar impliciet de boodschap geven dat het oké is. Maar wie getuige is van onrecht en niets doet – de inactivist -, maakt zich medeplichtig aan dat onrecht.’’

Uit eigen ervaring kan ik helaas zeggen dat ik dit jaar al twee gevallen heb meegemaakt waarbij het welzijn van het paard zeker niet voorop stond. Zonder in detail te treden werd in de eerste situatie het paard finaal afgeslagen met een zweep tijdens de training op een welbekende dressuur- en handelstal. In het tweede geval werd een achterbeen omhoog gebonden met een legrope en werd het paard op 3 benen ‘gedesensibiliseerd’. In beide gevallen heb ik de werkplek verlaten. De eerste keer heb ik zelf per direct ontslag ingediend en de tweede keer mocht ik na het uitspreken van mijn mening, mijn spullen pakken en vertrekken.

Laat ik voorop stellen dat ik de paardensporters absoluut niet wil generaliseren. Gelukkig zijn er evengoed talloze voorbeelden waar het paardenwelzijn wél voorop staat en waar wel op basis van respect en vertrouwen met de dieren wordt gewerkt.

Iedereen medeplichtig?
Maar maken we ons niet allemaal medeplichtig aan onrecht door te zwijgen wanneer we het waarnemen? Het jaar is nog niet ten einde en ik heb al twee dergelijke situaties mee gemaakt. Ik ben er zeker van dat ik niet de enige kan zijn die deze situaties heeft meegemaakt.

En wat kan je hier als eenling nou in hemelsnaam tegen doen? Voor mij was het vreselijk moeilijk om voor mijn mening uit te komen. In de paardensport word kritiek soms lastig ontvangen en voelen mensen zich persoonlijk aangesproken. Maar nog vreselijker vond ik het idee om deze situaties zwijgend goed te keuren en om daardoor deel uit te maken van deze trainingsmethoden.
Daarnaast zijn er ook veel mensen die op kijken tegen bepaalde ruiters en amazones. Jij zelf hebt immers geen medailles behaald, hoe kan je daar dan iets van zeggen? Je zal er wel geen verstand van hebben.
En niet iedereen kan zich simpelweg veroorloven om zijn of haar baan te verliezen.

Verantwoordelijkheid
Maar ik denk dat iedereen zijn boerenverstand kan gebruiken en laten we daarbij vooral kritisch zijn over ons eigen denken en handelen. Ga het gesprek aan wanneer je onrecht waarneemt. Laten we onze verantwoordelijkheid en respect naar elkaar en naar onze paarden, ten alle tijden, voorop stellen.